Tacloban Noong Panahon ni Marcos
Posted on Sunday, 6 July 2014
Tacloban
Noong Panahon ni Marcos
Ni Apolinario Villalobos
Noong panahong presidente ng Pilipinas si
Ferdinand Marcos, ang trabaho ko sa Philippine Airlines ay bilang editor ng
isang magasin nitong pangturismo, ang TOPIC Magazine. Para sa isang isyu, nagbiyahe
ako sa Tacloban kung saan ay may istasyon ang kumpanya. Ang balak ko ay
galugarin ang buong lalawigan ng Leyte upang mai-feature sa magasin, pero
nakasentro sa Tacloban bilang pangunahing lunsod at kinaroroonan ng airport.
Sa lumang domestic airport sa Baclaran,
maraming mga naka-unipormeng sundalo, marami ring naka-polo barong na sabi sa
akin ay mga security personnel daw. Dahil hindi ako maurirat, hindi na ako
nagtanong pa. Na-delay ang departure namin dahil may “problema” daw. Pagkatapos
ng halos isang oras na paghihintay, pinasakay na kami, subali’t napansin kong
may isa pang eroplanong unang lumipad ng halos kalahating oras.
Pagdating sa Tacloban, nasilip ko sa
bintana ng eroplano na maraming tao sa rampa ng terminal. Nang nakababa na
kami, pupunta sana ako sa opisina ng station manager ng PAL, subali’t sa
di-kalayuan, nakita ko si Imelda Marcos. Ang ganda pala talaga! Dahil may
kamera ako, isinet ko ito upang kunan siya na ilang metro lang ang layo sa
akin, subali’t may pumigil sa kamay ko sabay hawak sa kamera. Nagtanong ang
naka-short sleeved na barong kung may ID ako. Ipinakita ko ang PAL ID ko. Sabi
niya hindi ito, yong official media ID. Nang malaman niyang wala ako noon,
pinilit niyang kumpiskahin ang kamera ko at PAL ID, mabuti na lang at nilapitan
kami ng station manager namin at
sinabihan ang security officer na official business ang biyahe ko sa
Tacloban napasabay lang sa biyahe ni Imelda ang flight. Chartered flight pala
ng First Lady ang halos kasabay naming eroplano.
May tinawagan ang station manager namin na
taga-Department of Tourism, pinaalam na dumating na ako. Inasikaso na pala ang
schedule ko sa pag-ikot sa Leyte at tutulong ang Department of Tourism. Sa
pinagmamalaki nilang Leyte Park Hotel ako pinatuloy. Kinahapunan mismo, dinala
ako sa Sto. Shrine, kung saan may activities din ang grupo ng First Lady. Ayaw
kong lumapit sa grupo dahil na-trauma ako. Sinilip ko na lang ang mga kwarto na
may iba’t ibang motif na batay sa mga touristic regions ng Pilipinas. Unang
gabi ko sa Tacloban nagdusa ako sa loose bowel movement o lbm, dahil marami
akong nakaing “moron”, isa sa mga tanyag na kakanin ng Leyte. Nag-alala ako
dahil may appointment ako kinabukasan kay Kokoy Romualdez na kapatid ng First
Lady, at noon ay commodore din ng Philippine Navy.
Mabait si Kokoy Romualdez. Siya mismo ang
nag-asikaso sa akin kinabukasan nang magkita kami sa pantalan. Isang PT boat ng
navy ang nagdala sa amin sa Diyo Island na may mga pasilidad din para sa
seminar. Sa Isla din dinadala ang mga dignitaryong bisita ng bansa na inaaliw
ng mga international artists, mga singers at piyanista. Iniwan ako sa Diyo
Island upang matulog ng isang gabi. Kinabukasan, si Kokoy pa rin ang sumundo sa
akin, at pagdating sa pantalan pinahatid pa niya ako sa opisina ng Department
of Tourism.
Bagong gawa ang mga shrine na tourist
attractions sa Tacloban noon, kaya maswerte ako. Nangingintab pa ang mga
piguring tanso nina MacArthur sa Landring Shrine, pati ang mga markers ng iba’t
ibang landing sites niya sa Leyte noong WWII, nang bumalik siya bilang pangako
noong October 20, 1944. Ang mga shrines na madalas puntahan ng mga turista at
mga estudyante ay ang Guinhagdan Hill o Hill 522 at ang isa pa ay ang Hill 120
kung saan ay unang itinayo ang bandila ng Pilipinas bilang sagisag ng
liberation.
Maliban sa mga WWII shrines, maraming
magagandang beaches malapit sa lunsod ng Tacloban na ang pinakatanyag ay nasa
Tolosa. Ang dalawang madalas ding puntahan ng mga turista ay ang mga isla ng
Biliran at Gigatangan. Kung talon naman o waterfall, nandiyan ang Tomalistis at
Balugo, at kung mainit na bukal, nandiyan ang Mainit Spring. Karapat-dapat ding
banggitin ang Rizal Park at Botanical Garden ng University of the Philippines.
Lahat ng mga nabanggit ay maaaring
nahagupit ng typhoon Yolanda at maaaring pilit na inaayos. Ganoon pa man, ang
hindi kayang hapayin ng anumang dilubyo ay ang kultura na ang isang bahagi ay
may kinalaman sa pagkain. Ang mga Taclobanon ay pinagmamalaki ang kanilang
“bahalina” o “siyete biyernes”, alak na gawa sa tuba ng niyog at “pinahinog” sa
pagkaka-imbak ng matagal. Meron ding silang “binagol”, kakaning nasa bao ng
niyog, at “piῆato”, local version ng pop rice. Isama pa diyan ang “moron”, isang
suman na gawa sa giniling na malagkit na bigas at mani.
Tinawid din namin ang San Juanico Bridge na
nilundagan ni Dante Varona para sa isang eksena ng pelikula. Malaking tulong
ang nasabing tulay sa mga biyaherong papuntang Manila, na galing pang Mindanao
. Napansin ko ang luntian at magubat na Leyte Mountain Trail. Natanim sa isip
kong gawan ng paraan upang maakyat ang mahabang bundok ng PAL Mountaineering
Club sa pamumuno ni John Fortes, na nangyari naman kinalaunan. Tinawid ng
nasabing mountaineering club ang mountain trail mula sa Burauen, Leyte at
bumaba sa bahagi ng Ormoc. Nagawa ito sa loob ng apat na araw sa kabila ng sama
ng panahon. Ang pinakamatanda sa grupo ay si “Nani Quinto” isang babaeng
mahigit sixty years old, guest climber na galing pa sa Davao.
Sa paghagupit ng typhoon Yolanda sa
Tacloban, isa ako sa mga nalungkot. Sa isang magdamag, humapay ang mga
pinaghirapang itayong mga istruktura na dapat sana ay mga palatandaan ng isang
maasensong lunsod sa bahaging ito ng Pilipinas. Isa ang Tacloba sa pinakatanyag
na puntahan ng mga turistang mahilig sa nature at sa kasaysayan. Hitik ang
Leyte Mountain Trail sa mga likas na yaman. Ang kapansin-pansin ay ang hindi
man lamang pagkatinag ng San Juanico Bridge, na nagpapahiwatig ng maayos nitong
pagkagawa – matibay, hindi tulad ng ibang mga tulay na ginawa pagkalipas ng
administrasyon ni Marcos, na simpleng ihip lang ng hangin ay sira na, dahil sa
nipis ng bakal na ginamit.
Ngayon, pilit na tumatayo ang mga
Taclobanon upang muling maibalik sa mapa ng turismo ang kabuuhan ng Leyte na sa
tingin ko ay talagang mangyayari, sa kabila ng pamumulitika ng ibang mga tao ng
kasalukuyang administrasyon na nagsisilbing sagabal. Subali’t dahil likas na
ang katibayan ng pagkatao ng Pilipino, siguradong makakabawi din ang
Tacloban.
Discussion